2021. január 31., vasárnap

Vasárnapi matiné - Lipka Borival - 2. rész

Logó: Takács Eszter

Beszélgetés Bódi Katival és Kalas Zsuzsával, a Szósátor - Kazak-magyar gyerekirodalmi műhely két vizuális szervezőjével

Rövid bemutatkozás:

Bódi Kati: Bódi Kati vagyok, képzőművész, illusztrátor. Ismeretterjesztő és irodalmi témákhoz készítek illusztrációkat elsősorban gyerekeknek, de önálló művészeti munkáim is vannak. Az Író Cimborákhoz már a kezdetektől csatlakoztam, rendszeresen rajzolok nekik, és segítek egy-egy témánál szervezni, illusztrátorokat keresni, kapcsolatot tartani.
(Bódi Kati Instagram oldalát megnézheted ide kattintva)

Kalas Zsuzsa: Kalas Zsuzsa vagyok, festőművész és pszichológus végzettséggel rendelkezem, festőként dolgozom. Jelenleg DLA képzés keretében egyéni művészeti kutatásomat készítem, korábban művészetterapeutaként vezettem terápiás gyerekcsoportokat.
(Kalas Zsuzsa alkotói oldalát megnézheted ide kattintva)

Kalas Zsuzsa és Bódi Kati

2021. január 29., péntek

Lukács-Kis Panka: Luna

Illusztráció: Kairat Zhairbek

Kulcsszavak: ezüst, farkaskölyök, harcos (күміс, бөлтірік, жауынгер)

Félek, a zsigereimben érzem a bajt. A szőr feláll a hátamon, valami közeleg. Üvöltés! Apám üvöltése! Kétségbeesett hang! Rohannom kell! Az ösztönöm azt súgja, minél messzebbre innen, de én tudom, hogy merre kell futnom. Apámhoz. Látnom kell, hogy nincsen baja.
Futás! Minden erőmből, ahogy kölyöktestem bírja. Tappancsaim puhán érintik a földet, ez volt az első, amit meg kellett tanulnom. Halknak lenni a túlélés és a táplálékszerzés miatt. Mindig csendben, mindig láthatatlanul. Üvölteni ritkán, csak baj vagy öröm esetén. Most baj van, hallom, érzem. Rohanás. Elmosódott képek, ágak, levelek, sár. A hold fénye át-átszűrődik a sűrűn, de enélkül is jól látok, a sötétség sosem akadály.

Az ősi legendák szerint születik egy különleges farkas, aki olyan képességekkel bír, mint senki más. Tökéletesen lát nappal-éjjel, sokkal messzebbre, mint a társai, szaglása, hallása is élesebb, előre megérzi, hogy mi fog történni. Sokkal, de sokkal erősebb és gyorsabb, mint az összes többi. A színe is különleges: ezüst, egészen fehér-ezüst, már-már vakítóan világos.
Születésemkor apám majdnem megölt, emlékszem a fogaira a nyakam körül. Az anyám mentett meg, a testével védett. Láttam apám szemében a haragot és a félelmet. Akkor még nem tudtam miért. Később halk sustorgásokat hallottam éjjelente, amikor a többiek már aludtak, csak én nem tudtam. Apám, aki a falkavezér, anyám és a falka legöregebb tagja morgásnak hallatszó beszélgetését hallgattam. „Furcsa a színe, erősebb a testvéreinél, nem olyan, mint a többi kölyök…”
Érzem a bundámat tépázó ágakat. Nem érdekel, rohanok. Egyre közelebb… Állj! Hallom a morgásukat. Apámé és másoké, a falka hímjei. Krui hangját ezer közül felismerem. Sosem szerettem. Amióta ismerem, tudom, hogy csak arra vár, hogy apámat letaszítsa a falka éléről. Osonok. Nem akarom, hogy idő előtt észrevegyenek. 
– Öreg vagy és gyenge, Fenrir. Lejárt az időd! Távozz magadtól békében, vagy meghalsz! – hallottam Krui dühtől eltorzult hangját.
– Soha! – hallottam apám hangját. – Mindig a helyemre pályáztál, Krui! Ha falkavezér akarsz lenni, harcoljunk!
Hallom, ahogyan Krui izmai megmozdulnak. Ugrásra készül. Hatalmas teste, óriási mancsai vannak. Apámnak nincs esélye vele szemben. Tennem kell valamit! De én csak egy farkaskölyök vagyok, erősebb, gyorsabb, nagyobb, mint a többi korombeli, de mégiscsak egy farkaskölyök. A vérem a fülemben dobol, a szívem majd kiesik a helyéről, az érzékszerveim kiélesednek. Élesen látom és hallom az összes farkast. Öten vannak egy ellen. Krui és harcosai.
Apámat elcsalhatták a többiektől, egyedül áll szemben velük. Hallom a lihegését, tudom, hogy dühös, érzem, mintha én magam lennék. Látom Krui arcát, mintha vele szemben állnék, látom a többi farkast is, mintha én is ott állnék, ahol apám. Az ő szemével látok, fülével hallok.
Ezüst-fehér villanás. Hatalmas farkas ugrik ki az erdő rejtekéből. A szőre csillog, mint az ezüstös tó vize, agyarai élesek, szeme haragosan villog.
Látom, ahogy a harcolók közé ugrik, nincs idejük feleszmélni. Ráveti magát a lázadó farkasra. Küzdelem, morgás, felvillanó agyarok. Kis idő múlva Krui és harcosai vert kutyákként távoznak.
– Takarodjatok! Soha többé ne gyertek vissza! – morogja az ezüst farkas.
– Luna! – hallom apám hangját.
Mi történt? Visszhangzik a kérdés a fejemben. Hirtelen bevillannak a képek apám fejéből. Látom, ahogy a kölyök átalakul igazi vad és erős harcossá. A dühvel vegyes izgalom még forrong bennem. Én vagyok az ezüst farkas! – nyilall belém. A legenda igaz, bennem teljesedett ki. Zavarodott vagyok. Apámra nézek, ő csak ennyit mond:
– Lányom, mától te vagy a falkavezér! 

Szerkesztette: Fodor Veronika

Kairat Zhairbek : Farkas (қасқыр, бөрі)

Vajda Melinda: Farkas (қасқыр, бөрі)

Maul Ági: Hold (ай)

Панка Лукаш-Киш: Үйір басы – Ай-құртқа

 

Суретші: Қайрат Жәйірбек

Негізгі сөздер: күміс, бөлтірік, жауынгер (ezüst, farkaskölyök, harcos)

Шошып кеттім. Суқаным қашты. Жан-жүрегім бір жайсыздықты сезгендей.  Бір қауіптің жақындағанынан болар, жота жүнім тік тұрды. 
Ырыл! Әкемнің ырылы! Шарасыздықтан шыққан дауыс! Мен дереу жөнелуім керек. Ішкі түйсігім солай деп сездіреді, оған неғұрлым жылдам жеткенім жөн. Қайда баратыным айдан анық. Әкеме! Оның аман екенін көзіммен көрмей тынышталатын емеспін. 
Мұндайда құйындаған жөн. Тез зымырау керек. Барымды салып, бойымдағы бар күшімді сарқып, жүйіткіп келем. Табанымның жерге жұмсақ, әрі жеңіл тигенін өмірде ең алғаш сезінгенім осы болар. Тіршілік ету, тамақ табу үшін тыныш жүру, әрі алабөтен көзге түспеу керек екенін біліп өстім. Бірдеңеге ұрынғанда немесе қуанғанда болмаса, бейберекет ырылдауға да болмайды. Қазір бір сұмдықты сезіп келемін. Заулап келем. Бұтақтар, жапырақтар бұлдырап қалып жатыр. Ну тоғай ішінде ай жарығы себелейді. Менің көзім онсыз да жақсы көреді. Қараңғылық маған ешқашан бөгет болған емес.

2021. január 27., szerda

Ділдәр Мамырбаева: Айна

 

Суретші: Әсел Әлімбаева

Негізгі сөздер: айна, астау, тарақ (fatál, fésű, tükör)

Алуа айнаға қарай бергісі келеді. Күлсе, айнадағы Алуа да күледі, қабағын көтерсе де, тілін шығарса да айна-қатесіз қайталайды. Көзін жұма қойды. Қайта ашқанынша «Айна ма, тарақ па?» - деп көзін біреу басып тұр. Сыртынан сипалап еді, саусақтары нәп-нәзік.
– Қарлығаш, сенсің бе? Ойнап тұрған бала жауап бермеді.
– Айна ма, тарақ па? – нәзік саусақты жіңішке дауыс танымасын дегендей үнін өзгерте қайта сұрады.
– Айна!
– Көзің жайна! – деп босатып жіберді.

Әжесіне еріп келген Қарлығаш екен. Бүгін Алуаның апасы Жәнібекті бесікке салады. Қонақтар соған жиналып жатыр. Сәбидің жастығының астына қоямыз деген айнаны Алуа бағана сұрап алған. Қарлығашқа соны көрсетті. Мөлтілдеп, мөлдіреп тұр. Екеуі бас түйістіре қарап еді, бейнелері айнаның бетіне шыға келді. Киген көйлектері де сол қалпында көрінді.  Кетік тістері кетиіп еркелей қарайды.  Екі қыз емініп тағы қарады. Алуа қолына ұстап, қозғап-қозғап жіберіп еді, астауға құйған күмістей көлкілдеді де, бейнелері толқынның арасында қалғандай бір көрініп, бір көрінбеді. Алуа айнаның бетіне су тамызды. Моншақ секілді дірілдеп, айналасында сәуле ойнады.
Қарлығаштың әжесі ел-жұртқа аяулы, ұрпақты бәйбіше. Жәнібекті бесікке сол кісі бөледі. Төсегін, жастығын, бауын, шүмегін, түбегін түгендеп болып, енді оттың табы тұрсын деп, бесіктің арқалығын қызған темірмен білінер-білінбес етіп қарып-қарып алды.
– Жастығының астына қоятын айна, тарақ, пышағын әкеліңдер! – деді. Алуа қолындағы сыртқы бетіне күміс жалатқан, өңірі өрнекпен жиектелген айнаны бермес бұрын, «қарашы-қарашы!» деп нәрестенің бетіне тақаған.
– Тәйт, өйтпе, баланы айнаға қаратпайды! – деп апасы Алуаны бесіктен әрірек жерге ығыстырды.
– Не болады? – Бұртия қалды. Жәнібек туғалы апасы  мұны бұрынғыдай еркелетпейтін секілді. Бар-жоғын ұмытып кеткендей.  Енді бесіктің жанына жақындатқысы келмейді.  Ойнатайын деп еді, апасы онысын да артық көріп тұр.
– Тілі шықпай қалады. Кейін есі кіргенде қарайды айнаға!
– Онда неге басына жастайсыз? Алуа апасының қабағынан қаймығады. Елдің  көзінше тілін шайнап, шолжаңдай берсе артынан сөз еститінін де біледі. Сөйте тұра көптен бері өзіне жылы сөз айтпаған апасының еркелеткенін  сағынғанын, бауырына басып иіскелегеніне аңсары ауып тұрғанын бұртиған түрінен аңғартып, ернін шүршите дүрдиді.
Бесіктің арқалығына тұмар тағып жатқан апасы бұған елжірей қарады. Жанын үзіп беруге шақ тұр. Апасының көңілінің өзіне бұрылғанын аңғарған Алуа неше күнгі өкпесін алға тартып, қиқаңдап, бұртаңдап кетті.
– Онда неге басына жастайсыз деймін? - деп сұрағын нығарлай қайталап қойды.
– Айнаны айнадай таза, алыстағыны болжағыш болсын деп жастайды баланың басына. Бұл айна ақсүйектер мен ханшалар ғана қолына ұстай алатын қат дүние болған кезінде. Қазір көп болған соң ғой, қадірі кетіп тұрғаны. Жәнібектің басына жастаған күміс айнаны менің әкем кезінде бақалшыдан бір тайға сатып алыпты. Шешеме берерде: «Бұған күліп жүргеніңде ғана қара, ашуланып жүргенде көзің түссе шайтан көрінеді» деп қорқытып қойыпты. Анам соған өлердей сеніп, көңілді кезінде ғана қолына ұстайды екен. Кейін маған бергенде де  осыны аманаттаған.
Айна бір қаланың жұртын жаудан аман алып қалған, ол әңгімені асықпай айтып беремін, - деп Алуаны бауырына басып, ұйпа-тұйпа шашынан иіскеледі. Жәнібекті қырқынан шығарарда суға салған құмалақтың иісі ме, үйдің ішінен дала лебі аңқығандай болды. Жастығы да, төсегі де апасы болып, балалық пен еркеліктің бесігіне бөленді де, тербетілді.
Көз алдынан сағымдар көшуде. Апасы Жәнібекті тербете отырып, әңгімесін бастап кетті.
... Бұл өзі алыс, бізден тым алыс елде, баяғыда болған оқиға. Сол жерде тау басына салынған  астауға ұқсайтын ескі қамал бар екен. Оның жеті қабат мұнарасы ғажап дейді. Мұны бір кезде араб әмірлері бағындырып алса, олардан кейін Иран шахы шабуылға ұшыратқан.
Аладин шах осы қамалда ғұмыр кешкен сұлу, өзі ақылды бір  әйелдің атағына ынтық болып, соғыс кезінде сол әйелді беріңдер деген шарт қояды. Ол бір сыйлы адамның жары болғандықтан, қала халқы оны бермейді. Сонда шах: «Егер сол әйелді көзіме бір көрсетсеңдер, онда қала халқын қоршаудан босатамын» дейді. Сонда шеберлер көп айна жасап, бір айнадан екінші айнаға әйелдің жүзін түсіріп, шахтың дәл алдына көрсеткен екен. Әйелдің сұлулығына тамсанған шах соғысты тоқтатып, әскерін кері алып кетіпті. Қаланың айна жасаушылары кескін беретін айна бетіне алтын мен қола қосқан. Сонда айна бейнені әлденеше есе әдемі етіп көрсеткен.
Міне, сөйтіп айна әдемілікті одан сайын сұлуландырып, соғыстың тоқтауына себепкер болыпты.
Біз білмейтін бір патшаның анасы айнаның бөлшектерімен безендірілген көйлек тіктіріп киген. Ол жүргенде жарықпен шағылысып, айналасына нұр шашыратқан.
– Қандай тамаша! Жәнібектің басына жастаған күміс айнаны кейін маған бересіз бе?
– Беремін, күнім. Дегенмен айнаға сүзіліп көп қарай беруге де болмайды. Кезінде қазақтар оны сиқыршыға тән нәрсе деп бағалап, қолдарына көп ұстай бермеген. Ай толған кезде сәулесіне тосып, күндіз күннің көзінен жасырып қойған.
– Неге?
– Балам, айнаға қарашы, кімді көріп тұрсың?
– Өзімді.
– Олай қарасаң да - өзіңсің, былай қарасаң да  өзіңсің. Өзін көре  берген адам өзін патша сезініп, өзімшіл болып кетеді.
– Енді сыртқа қарашы, не көріп тұрсың?
– Ағаш бұтағындағы бозторғайды.
– Тағы нені байқадың?
– Күн шуағын. Апа, апа! Қарашы! Күн шуағы ағаш бұтағындағы бозторғайды шомылдырып жатқан секілді. 

Кати Боди: тарақ (fésű)

Кати Боди: айна (tükör)


Кати Боди: нәресте (csecsemő)

Dildar Mamyrbayeva: A tükör

Illusztráció: Asel Alimbayeva

Kulcsszavak: tükör, fatál, fésű (айна, астау, тарақ)

Alua teljesen odavolt azért a tükörért, folyton magát nézegette benne. Amikor nevetett, a tükörképe is visszanevetett rá, amikor felhúzta szemöldökét vagy kiöltötte nyelvét, a tükör ugyanazt mutatta. Aztán hunyorított. De amikor ki akarta nyitni a szemét, valaki befogta, és ezt kérdezte:
– Tükröt vagy fésűt?
Megérintette a szemét eltakaró kezeket. Lágyak és puhák voltak.
– Te vagy az, Karlygash? – kérdezte, de a csínytevő nem válaszolt.
– Tükröt vagy fésűt? – kérdezte újra az elváltoztatott hang.
– A tükröt!
– Nyisd ki a szemed! – mondta a hang, és a kéz elengedte a lány szemét.

2021. január 25., hétfő

Анико Вебер: Көл түбінің сиқыры

Суретші: Жофия Безереди

Негізгі сөздер: бет, орман, көл (arc, erdő, tó)

Ерте, ерте, ертеде, ну орманның шетінде, сылдырлап аққан бұлағы бар көл жағасында бір жас қыз өмір сүріпті. Ол күнде таңертең ерте тұрып, аппақ зығыр көрпесін жинап, бұлақты бойлай орман шетіндегі көлге баратын. Көл суына бетін жуып, судағы бейнесіне тамсана қарап отыратын. Су тұңғиығы оның айналасындағы әлемді мүлде өзгеше етіп көрсететін. Жасыл қарағайдың суға шағылысқан бейнесі шынайы өмірдегіден әлдеқайда әдемі, биік көрінетін. Ең кереметі, суға қараған сәтте қыздың өзінің келбеті де ерекше сұлуланып кететін. Судан оған ботадай мөлдір көзді, ақша бұлттай аппақ қыз қарап отыратын. Үйдегі айнадан оның жүзі мүлде басқа болып көрінетін. Оған үнемі  жүзін мұң басқан, көзінде жарқылы жоқ, боп-боз,  қыз қарап тұратын. Оның осындай сұрықсыз келбеті терезе әйнектерінен де, басқа адамдардың жанарынан да көрінетін.

Көлден кетіп, қыстаққа бет алған кезде адамдар сыбырлап, ағаштар шуылдап, құстар сұңқылдап: «бұл қызға ақ боз атты ханзада ешқашан келмейді, оны ешкім алтын сарайға алып кетпейді», - деуші еді. Міне, сол себепті де ол көл жағасында отырғанды ұнататын. Күн нұрына шомылған толқындар оған басқа болашақты көрсетуші еді. Ол судағы бейнесін қызықтап, бір ғажайыптың боларына сенетін.
«Шіркін, келбетім судағыдай сұлу болса ханзада келіп мені алып кетер еді-ау», - деп көлдегі бейнесінен көз алмай күрсінуші еді. Орманның судағы бейнесі де оған сондай керемет, тылсым құпияға толы көрінетін.
Бір күні ол көлге барып тұрмақ болып шешті. Әуелі еркелеген толқындарға тізесіне дейін кешіп барды да,  бірте-бірте тереңдей берді. Көл суы мойнына жеткен кезде терең тыныс алды да, суға басымен сүңгіп кетті. Бастапқыда су астында ауасыз жарты минут қана шыдағанымен, бірнеше күннен кейін ол демін екі минут бойы ұстап тұратын болды. Осылайша күн сайын суға сүңгіп, көп уақытын су астында өткізетін. Сөйтіп жүргенде орманға күз де келді. Ағаштар алтын, қоңыр, қызыл түсті қамқасын жамылды; емен жаңғақтары тарсылдап жерге төгілді; суық жел бұтақтарды шайқап, жапырақтарды үзді. Тіршілік дамыл тауып, қыстың келуін күтіп жатты. Алғашқы аязбен көлде мұз қатты, енді қыз көлге түсе алмайтын болды. Бірақ ол сонда да күн сайын көлге келіп, айнадай жылтыраған мұздағы бейнесіне қарауын қоймады. Бірақ аяз шымшылған беті қып-қызыл болып көрінуші еді. Енді ол көктемді асыға күтті. Міне, көптен күткен көктем де келді! Қыз көлге қайтадан келіп, уақытының көбін су астында өткізетін болды. Көл түбінен ол тойға баратын арудай жасанған сәнді ағаштарды тамашалап жүрді. Бұл кезде су астында бірнеше сағат жүзе алатын еді.
Жаз келіп, күн ысыған кезде ол көлге біржола көшіп келуді ұйғарды. Әуелі өзімен бірге біраз киімін алып келді. Содан кейін өзен түбіне тарағы мен әшекейлерін салатын сүйікті қобдишасын әкелді. Күн сайын үйдегі заттарды: ыдыстарын, үйдегі ұсақ-түйектерді, тіпті жиһаздарды көл түбіне тасыды. Сөйтіп көл астынан өзіне жаңа үй дайындап алды. Ол су астына айнасын да ала келді. Су астындағы айнадан оның келбеті жердегіге қарағанда әлдеқайда әдемі көрінетін. Қыз өте бақытты еді. Көл оның жаңа мекеніне айналды.
Ол көл түбінде екі жылға жуық тұрды. Ақыры көптен күткен ханзадасы да келді. Ханзада көлдің толқындарына сүңгіп, екеуі бірге жүзіп, бірге ойнай бастады. Қыз арманым орындалды деп қуанды. Тек күндердің бір күні ханзада оны өзімен бірге сарайына ертіп кеткісі келген кезде, жүрегі атқақтап «сарайда айна бар ма?» — деп сұрады.
– Қонақ күтетін және той кештерін өткізетін залдың қабырғасы айнадан жасалған, — деп масаттана жауап қатты ханзада.
– Қап! - деп күрсінді қыз.
– Уайымдама, ол жер саған ұнайды. Сарайдың маңында дәл осы жерден айнымайтын орман бар. Ол жерде өз үйіңдегідей жүресің, - деп оны тыныштандыруға тырысты. Бірақ бұл сөз қызды жұбата алмады.
– Ол жақта көл бар ма?
– Көл жоқ, - деді ханзада. – Бірақ сарай бағы мен орман арқылы өтетін өзен бар.
Қыз қорыққаннан дірілдеп кетті. Ол судан шықса келбетінің судағыдай әдемі болмайтынын білетін. Егер ханзада оны жек көріп кетсе ше? Бірақ ханзада айтқанынан қайтпай, «екеумізді ешкім де айыра алмайды» деп қызды көндіруге тырысты. Қыз оған сенді. Ханзаданың соңынан оның сарайы тұрған алыс орманға еріп барды. Сарайда олар керемет салтанатты үйлену тойын өткізді. Тойға ханзаданың достары мен туыстары келді. Барлығы дәмді ас ішіп-жеп, билеп, жеті күн, жеті түн көңіл көтерді. 
Бірақ үйлену тойынан кейін қыздың көңіл-күйі түсіп, жабырқай бастады. Ол күн сайын қабырғасы айнадан жасалған бөлмелерде серуендейтін. Қай жаққа қараса да ол өзінің бозарған әрсіз әлпеті мен жалынсыз көзін көретін болды. Оған өзінің ұсқынсыз кейпі ұнамайтын. Ол көлден көрінетін бейнесін сағына бастады. Судағы бейнем ғана нағыз сұлу еді, менің нағыз көркім сол еді деп аңсай бастады. Сарайда өзін бетперде киіп жүргендей сезінді. Өзінің шынайы бейнесі көлдің түбінде қалғандай.
Бастапқыда ол бұған назар аудармауға тырысқан. Өйткені ханзада оны сүйетін еді. Күн сайын оның сұлулығын айтып, құлағына сыбырлайтын. Бірақ қыз оның қызметшісінің көзінен үнемі «ханзада мынадай ұсқынсыз қызға қалай үйленді екен? Көзі соқыр болып қалған ба? Әлде мына қыз оны дуалап алған ба?» деген сұрақты оқитын.
Қыз бәрінен түңіліп кетті. Айнаға да, өзіне жақтырмай қараған сұраулы жүздерге де назар аудармайтын болды. Өзгелердің көзқарасы мен айнаны қатты жек көрді.
Ақыры ханзадаға өзінің көлге кеткісі келетінін жасырмай айтты. Ханзаданың көңілі жабырқап қалды. Ол қызбен бірге кете алмайды. Сарайда қалуы керек. Көл түбінде жүріп ел басқара алмайды ғой. Ол қызды сарайда қалдыру үшін барлық жағдайды жасаймын деп уәде берді. Сарайдағы бар айнаны алып тастады, барлық қызметкерді қуып жіберді. Бірақ бәрі бос әурешілік болды, қызды ешнәрсе ұстап тұра алмады. Ол өзінің сұлу жүзін көргісі келді.
Қыз көлдегі бейнесін сағынып, құсалана бастады. Ақыры жылай-жылай ханзадасымен қош айтысып, орманнан өтіп, тау асып, даланы артқа тастап үйіне оралды. Содан кейін бірден көлге тартты. Суға сүңгіп жүзе жөнелді.
Содан бері ол көл түбін мекен етеді. Таң атқаннан кеш батқанша өзінің судағы бейнесіне, аспанға, орманға, жыл мезгілдерінің ауысуына қарап отырады. Бүкіл әлемге көлдің тұңғиығынан көз тігеді.

Аудармашылар: Кинга Людвик-Титтел, Мира Сембайқызы. Редактор: Ділдар Мамырбаева

Дуйсебай Нұрайым: көл (tó)

Ассоль Сас: айна (tükör)

Wéber Anikó: Erdő a tó mélyén

Illusztráció: Bezerédi Zsófia

Kulcsszavak: arc, erdő, tó (бет, орман, көл)

Élt egyszer az erdő szélén, a patak partján egy fiatal lány. Reggelente korán kelt, bevetette fehérpaplanos ágyát, majd a kert végében csordogáló patakot követve kisétált a tópartra. Megmosta a kezét, megmosta az arcát, majd leült, és csak nézte, nézte a tó tükrét. A vízben megismétlődött a kinti világ. Az erdő, a fenyők, a zöld lombok a tóban még szebbnek tűntek, mint körülötte a parton. De a leggyönyörűbbnek az arcát látta. Míg a tóból nagy, csillogó szemek néztek rá vissza, addig az otthoni tükörben, az ablakokon, a patakban vagy a többiek tekintetében sápadt, komor arca volt. Ha elhagyta a partot, és visszament a faluba vagy az erdőbe, az emberek azt mondogatták, a lombok arról susogtak, a madarak azt csiripelték, hogy érte nem fog eljönni a királyfi fehér lovon. Senki sem viszi majd őt aranyos palotába. Ezért szeretett a lány inkább a tóparton ücsörögni. Hiszen a napsütötte hullámok más jövőt jósoltak neki. A víztükörben varázslatosnak látta magát.

2021. január 23., szombat

Лехел Киш: Қанаттар жайылғанда

Суретші: Кати Боди

Негізгі сөздер: кілем, зират, шексіз (szőnyeg, temető, végtelen)

Құдайды жарылқа!
Құдайды жарылқа! 
Отыр ол, шындық  пен қасиетті  тақта.
Астында оның шексіз аспан, 
Дөңгеленген жарқын Күн.
Дөңгелейді шексіз, есебі оның жоқта.

Күнді  айналып, момақан бұлт үйірімен жайылған.
Бағыт сілтеп, әсем әнмен жел оларды қайырған
Жел өтінде жартастай боп, киіз үй тұр бозарған.
Астында жер, толы зират тіршілігі тоналған.
Жан, жануар сүйектері ыңыранып, жылай ма?
Әлде олар іздейді ме, армандарын жоғалған?

Төрт аяқпен жерді тарпып, тыпыршиды  сұр жорға,
Тағалы аяқ, сүйектерден бос жер бар деп, қарай ма?
Ескі кілем жабуы бар, жабуға әкем жайғасқан.
Биялай киген қолда бүркіт томағасы жарасқан.
Томағасын сыпырғанда, бүркіт  жайып қанатын 
Шексіз аспан аясында, Құдайға жақын баратын.

Қанаттары жайылғанда, тілеген нәсіп Құдайдан.
Таза  аспанда, орындалар шексіз арман сұранған.
Пайдалана білмеді ме, Құдай берген талапты?
Қабілеті бола тұра, қоянменен оралған... 
Жаратылыс заңдылығын бұзылмайтын бұзбаңыз!
Құдай жақын биіктікке, құзырынан  озбаңыз!

Аудармашылар: Екатерина Спиридонова, Жарқын Утешова


АБалаш Лазар орындаған Лехел Киш өлеңін Мажар тілінде келесі аудио жазбадан тыңдай аласыздар.


Акош Бейкефи: қанат (szárny)

Акош Бейкефи: көкжиек (láthatár)

Акош Бейкефи: шынар (platánfa)


Kiss Lehel: Kitárulnak a szárnyak

Illusztráció: Bódi Kati

Kulcsszavak: szőnyeg, temető, végtelen (кілем, зират, шексіз)

Áldassék az Isten!
Áldassék az Isten!
Alatta trónus, szentséggel övezve, igazsággal rakva,
trónusa alatt a végtelen ég,
az égen nagy kerék forog: a fényes Nap,
a Nap alatt néma felhőnyájak isznak, legelésznek,
alattuk muzsikál a szél,
a szélben, mint szikla, áll a jurtánk,
alatta temető mindenütt, temető
– állatoké, embereké, álmoké, lerágott csontoké –
jajszókkal övezve, könnyekkel rakva,
a csontokon puszta föld,
a földön négy patkó,
a patkókon szilaj, szürke ló,
a lovon rongyos szőnyeg,
a szőnyegen apám,
apámon kesztyű,
a kesztyűn komor sas,
a sas szemén bőrsapka,
ami ha lekerül, kitárulnak a szárnyak,
mintha a végtelen égbe, az Isten elébe…
De jaj, kisnyúllal fog visszaszállni!
Jaj, kisnyúllal fog visszaszállni!

Szerkesztette: Németh Eszter

2021. január 21., csütörtök

Harcosok és álmodozók / Күрескерлер мен қиялшылдар

 

Klesitz Piroska: Varázsló / Пирошка Клешиц: сиқыршы

Eljött az éj, a varázslók, boszorkányok, tolvajok, settenkedők, harcosok, mesemondók és az álmok ideje. Árnyak suhannak a sátor előtt. Bent tűz lobog, és árnyképeket festenek a falra a lángok. Ilyenkor mindenki egy kicsit varázslóvá válik.


Ha úgy érzed, benned is motoszkál a varázslat, írj nekünk varázsigét! A varázsige minimum egy szó (nagyon hosszú szó is lehet), legfeljebb négy sor lehet. Magyarázatnak megírhatod hozzá, hogyan kell elmondani, kell-e valamilyen mozdulatot tenni közben, szükség van-e eszközre, és ami a legfontosabb, mire való a varázsigéd.

Ha tudod (de nem kötelező), használd fel benne az alábbi szavakat: acél, álom, bátor, bolond, boszorkány, bosszú, csákány, csata, dühös, éjszaka, ellenség, ész, ezüst, farkas, fegyver, füst, gyertya, gyűrű, hold, íj, kard, karó, kelet, korom, lakat, láng, lovas, mese, nesz, ördög, páncél, reggel, sas, sötét, sugár, szárny, szellem, táltos, temető, tükör, tűz, üres, vándor, varázsló, végtelen

A játékra életkortól és lakóhelytől függetlenül bárki jelentkezhet, de egy jelentkező egy pályamunkát adhat be.
A leadott pályamunka formátuma: doc vagy rtf
Leadási határidő: 2021. február 1. 20:00
A pályamunkát ide küldd: iro.cimborak@gmail.com
A levélben írd meg a neved, a lakóhelyed és az életkorod.

Vajda Melinda: Tűz / Мелинда Войда: от

Түн-тыныштық уақыты, дамылдау сәті. Жер ұйқыға кеткенде, жұлдыздар жымыңдасып, Ай ақырын жылжиды. Жаратқаннан жәрдем тілеу де, ізгілікке, ар жолына дұға оқу да, қиялдау да, армандау да, тіптен қарақшылардың түн қатып, керуеншілердің жолын торуы да осы түннің еншісінде. Киіз үй ішіндегі ошақтың оты лаулап, сырттағы ағаш, шөптің көлеңкелері қарауытады. Мұндай кезде бәріміздің де сиқыршы болып кеткіміз келеді. Дәл сондай сезімде болсаңыз дұға оқып, тілек тілеңізші. Ол ең аз дегенде бір сөзден тұруы мүмкін, шұбыртып төрт жолдан асырмай-ақ қойыңыз.

Дұғаның не білдіретіні туралы анықтама жаза салсаңыз, артық болмайды. Қалай айту керек, оны айтып тұрғанда қандай да бір қимыл көрсету керек пе, әлде ол үшін арнайы бір құрал қолданған жөн бе дегенді түсіндіре кетсеңіз тіптен дұрыс болар еді.

Егер қажет деп тапсаңыз (керек емес болуы да мүмкін) келесі сөздерді қолданыңыз: 
алмас, түс, батыр, нақұрыс, қылжақ бас, мыстан кемпір, кек, қайла, қақтығыс, ашуланшақ, ашулы, түн, жау, ес, күміс, қасқыр, бөрі, қару, мылтық түтін, шам, жүзік, ай, садақ, қылыш, семсер, шеге, қазық, шығыс, күйе, құрым, құлып, жалын, атқа мінген кісі, жылқышы, ертек, сыбдыр, сайтан, сауыт, таңертең, бүркіт, қараңғы, шапақ, қанат, аруақ, руx, фантом, тұлпар, зират, мазар, айна, от, бос, кезбе, қаңғыбас, сиқыршы, шексіз

Кез-келген адам жасына және тұрғылықты жеріне қарамастан ойынға қатыса алады, бірақ ойынға тек қана бір жұмыс ұсына алады.
Сиқырлы дұғаны ворд файлына жазып, doc немесе rtf форматында жолдаңыз.
Мерзімі: 2021 жыл 1 ақпан, сағат 24:00 дейін
Өз жұмысыңызды осында жіберіңіз: kemenger.sandyq@gmail.com
Хатта өз атыңызды, тұрғылықты мекеніңізді және жасыңызды жазуды ұмытпаңыз.

Szüdi János: Bolond / Янош Сүди: ақымақ

Szüdi János: Boszorkány / Янош Сүди: мыстан кемпір



Harcosok és álmodozók / Күрескерлер мен қиялшылдар

 

Klesitz Piroska: Varázsló / Пирошка Клешиц: сиқыршы

Eljött az éj, a varázslók, boszorkányok, tolvajok, settenkedők, harcosok, mesemondók és az álmok ideje. Árnyak suhannak a sátor előtt. Bent tűz lobog, és árnyképeket festenek a falra a lángok. Ilyenkor mindenki egy kicsit varázslóvá válik.

2021. január 20., szerda

Olvasói munkák / Оқырман шығармашылығы

 

Bertóti Johanna: Kockaalma / Йоханна Бертоти: Шаршы алма

Bertóti Johanna: Jégkockakrém / Йоханна Бертоти: Мұз текшесі балмұздағы

Herbert Angéla: Limonádé (11 éves, Nagykovácsi)
Ангела Херберт: лимонад (11 жас, Надьковачи)


Herbert Dóra: Életfa (Nagykovácsi)
Херберт Дора: өмір ағашы (Надьковачи)


Herbert Dóra: Sas, Pacsirta, Ökör, Hangya
Херберт Дора: бүркіт, бозторғай, бұқа, өрмекші

2021. január 18., hétfő

Рустем Сауытбай: Сандар әлемінде

Суретші: Аида Аманова

Негізгі сөздер: күшті, бос, шексіз (erős, üres, végtelen)

Сандар әлемінде сандар әрқайсысы өз тірлігімен айналысып өмір сүріп жатады. Тек Нөлдің іші пысып отырады. Іші бос болса да, басына мынадай ой келеді: "Осы мен ешкім емеспін, ештеңе де емеспін. Арамыздағы ең керемет, ең күшті сан қай сан екен? Сол санды тауып, сонымен дос болайын".
Сөйтіп Нөлеш сұрағының жауабын табу үшін жолға шығады. “Өмір бойы босқа отырғанша бір іс тындырайын”,- дейді ішінен. Шынында, Нөл көптен бері түңіліп жүрген еді: айналасы бос, үйі бос, жұмысы жоқ, қолы бос, тіпті ойы да бос еді. Өмірінің мәнін түсінгісі келіп, сапарға аттанады.
Нөл бірінші кезекте Бірдің ауылына аттанады. Ол ауылдың аты “Бірлік” екен. Бірлікте бірыңғай бірлер бірге тұрады екен. Бірлік ауылына таяғанда Нөлештің алдынан бір қақпа шығады. Қақпаның үстінде мынадай бір жазу ілініп тұр екен : «Бірлік - түбі тірлік».
Нөлеш бұл жазуға қарап біраз ойланып қалады. Бұл сөзді ол бос тұрған ақылының бір бұрышына жазып қояды.

Нөлеш қақпадан кіргені де сол еді, сол сәтте бір сандары бірлесіп  қарсы алады. Жұдырықтай жұмылған бірлерді бір-бірінен айыру қиын болды. Араларынан біреуі шығып:
- Не үшін келдің? Бірде біреуіміздің бір минут болсын уақытымыз жоқ. Бос жүргендерді ұнатпаймыз. Не шаруамен келдің? Бірден айт, - дейді.
- Сәлем бердік! Өздерің біртүрлі екенсіңдер. Ешкім болмасақ та, босқа келген жоқпыз. Қонақты былай қарсы ала ма? - деп Нөлеш бір күрсініп қояды да: - Сандардың ең күштісі қай сан екен соны анықтайын деп сапарға шығып едім. Өздерің туралы бір айтып берсеңдер.
Сол кезде шеттегі тұрған біреуі шығып былай дейді:
- Ең күшті сан - 1 саны. Өйткені біз барлық жұмысты бірге істейміз. Үш 1 саны бөлек тұрса, күші 3-ке тең болады, қатар тұрса күші 111-ге тең болады. Бұған қоса, біз күніне бір рет ұйықтаймыз және бір рет тамақ ішеміз. Біздің мағынамыз өте үлкен: Алла біреу, бас біреу, Отан біреу, туған жер біреу, ана тілің біреу.
Бірлер біртіндеп тарай бастайды. Нөлеш Бірлікте бір күн қонақтаған соң, бірлердің арасынан Біржан деген біреу Нөлешпен бірге басқа да сандардың мағынасын білуге аттанады.
Бір қызығы, кейде екеуі бірге жүргенде он санына ұқсап кетеді екен. Жолда жүріп бара жатып, Біржан Нөлешке:
- Мен сенің сол жағынан жүрейін, он есе күштірек көрінейік, - деп қалжыңдап қояды. Бұл сөзді естіген Нөлеште өзіне деген сенім пайда болады.
Нөлеш пен Біржан екілер ауылы Қосшыға жақындап қалғанда, алыстан қақпадағы «Бір бас жақсы, екі бас одан да жақсы» деген жазуды көреді. Екеуі ішке кіріп, маңайға көз салады. Екілер жұп болып қана жүреді екен. Екілер екі-екіден келіп екі қонақтың қасына жинала бастайды. Біраз уақыттан кейін 222 екілік жиналып қалады. Ішенен екі екілік шығып:
- Қош келдіңдер! Екеу болып келгендерің бізді қатты қуантты. Қандай себеппен келіп қалдыңдар? - деп екеуі қосылып сөйлейді.
- Біз ең керемет санды іздеп жүрміз. Сіздер бұл жайлы не ойлайсыздар? - деп үн қатады Біржан.
Сонда басқа бір жұп шығып:
- Біз екілердің мағынасы терең. Барлық заттар жұп болып келеді. Оң-сол, төмен-жоғары, суық-ыстық. Оған қоса, қол екеу, аяқ екеу дегендей. Сондықтан екінің орны ерекше, - деп мақтанышпен сөзін аяқтайды.
Қосшыда екі күн болған соң, оларға Жұпар деген екі қосылып, үшеуі Үштөбе деген үштер ауылына аттанады. Қақпасында «Жас дос, мынаны есіңде сақта: үш арсыз: ұйқы, тамақ, күлкі; үш тәтті:  ананың сүті, баланың тілі, туған жер» деп жазулы тұр екен. Нөлештің қасындағы достары бұл жазуды көріп, ойланып қалады.
Үштер үш қабатты үйде тұрады екен. Үштер оларды үш жақтан қоршап сұрақтарын жаудыра бастайды. Үштер өздерінің керемет өнерлерін көрсетеді. Ең қызығы, екі 3 бір-бірінің қасында теріс қарап тұрса, 8-ге ұқсайды екен. Бұл ынтымақтастықтың еселенген күші  болар. Қонақтар Үштөбеде үш сағат болып тез арада жолға шығып кетеді. Саяхатшыларға үштерден біреуі қосылады. Есімі Үшкір екен, ойы да ұшқыр екен.
Оларға жолда сиқырлы ағаш кездеседі. Ағаш оларға:
- Қайда бара жатырсыңдар? - деп сықырлап сұрайды.
- Біз ең күшті санды іздеп жүрміз. Сен ол білесің бе? – деп сұрайды Жұпар.
Тап сол мезетте төрт, бес, алты, жеті, сегіз, тоғыз және он сандары өздері келіп қалады. Нөлеш тұрып:
- Әркім өз қасиетін түсіндірсе. Біз кімнің керемет екенін аңықтау үшін келдік, - дейді.
Төрт: «Төртеу түгел болса, төбедегі келеді. Алтау ала болса, ауыздағы кетеді, - деді.
Осы сөзден кейін алты саны ашулана бастайды.
Бес: «Бес саусақ бірдей емес», - деді.
Алты: «Алыстан алты жасар бала келсе, алпыстағы шал сәлем береді»-дейді мақтанып.
Жеті: «Жеті атамды білемін, жеті жұрттың тілін білемін, жігітке жеті өнер де аз...»- деп жатқанда, оны басқа сандар:
- Әй Жеті, жерден жеті қоян тапқандай, сен тым мақтанып кеттің ғой!- деп тоқтатады.
Сегіз: «Мен сегіз қырлы, бір сырлымын», - деді
Тоғыз: «Білетінім бір тоғыз, білмейтінім тоқсан тоғыз», - дейді.
Он: «Бір мен нөл  -менің досым. Онсыз болмайды менің жолым, - депті.
Сонда ағаш:
- Ең күшті санды білу мүмкін емес. Өйткені сандар шексіз. Шексіз болғандықтан бəрін аралап көру мүмкін емес. Əр санның өз ерекшелігі бар, оларды бір-бірімен салыстыру дұрыс болмайды, - деп ойландырып қояды.
Нөлеш:
- Е-е-е, тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні – барлық сандар керек екен. Одан да барлық санның қасында тұратын, пайдам бәріне де тиетін мен де өзіндік орнымды табайын. «–Ырыс, қайда барасың? -Ынтымаққа барамын. Ынтымақ, ұйымшылдық бар жерде бәрі болады» деген сөз бар еді ғой. Ендеше мен де нөлдік сан ретінде құр қалмайды екенмін. Әлемді сандар билейтініне көзім жетті.Ал сен қалай ойлайсың,  жас дос, сен қандай әлемді танып, білгің келеді?

Редактор: Ақмарал Нұрланқызы


Эстер Собослай: егіз (iker)



 

Rustem Sauytbay: Számország


Illusztráció: Aida Amanova

Kulcsszavak: erős, üres, végtelen (күшті, бос, шексіз)

Számországban békében éldegéltek a számok. Ahogy közeledett a hétvége, a nulla, akit Zérónak hívtak, már szörnyen unta magát. Ugyan a feje üres volt, egy gondolat mégis csak motoszkálni kezdett benne:
– Egy nagy… nagy… semmi vagyok. De vajon ki lehet Számországban a legértékesebb? Én bizony megkeresem, és összebarátkozom vele!
Felkerekedett hát, hogy megtalálja a legértékesebb számot. Eddig soha nem volt semmi dolga. Beleunt, hogy üres az élete, nincs mit csinálnia, még gondolatai se igazán akadtak. Ám most végre lett egy célja!
Ment, mendegélt, míg végül Egyekfalvára ért, ahol az egyesek laktak, egymással teljes egyetértésben. A falu szélén, egy nagy kapun felirat hirdette: „Egységben az erő!” Nézte, nézte a feliratot Zéró, érteni nem értette, de azért jól megjegyezte magának.

2021. január 16., szombat

Bogyók ághegyen / Бұтақ ұшындағы жидек

 

Miklya Emese Sára: Csipkebogyó / Эмеша Шара Микя: итмұрын

Bódi Kati: Ág / Кати Боди: бұтақ

Bezerédi Zsófia: Som / Жофия Безереди: қызыл тал

Bezerédi Zsófia: Galagonya / Жофия Безереди: долана

Bezerédi Zsófia: Csipkebogyó / Жофия Безереди: итмұрын

2021. január 14., csütörtök

Янош Джеймс Сөтси: Сөз ойын

Суретші: Гөзө Дудаш
Негізгі сөздер: бөкен, шыжық, шұбат (tatárantilop, töpörtyű, tevetej)

Құрыш тоқаш асаған темір мысық,
Қарбыз жейді періште көзін қысып.
Итмұрынға әуес-ау естелі өрнек,
Жалын асап, айдаһар барады ысып.

Заңсыз жегеніне қарамастан,
Киік шіркін қалағанын ала қашқан.
Жегені жауынгердің – жалғыз тоқаш,
Түйе үшін түйе сүті – нағыз тоқ ас.

Бөлтіріктің дәмді асы  лақ болар,
Тоқаш жесе бозбала, құрсақ толар.
Емшек емген нәресте шаршады ма,
Соғады сорпа менен самсаны да.

Қалжыраған қайыршы итозып отыр,
Шыдамай, аяқтарын созып отыр.
Қойған асқа қарамас бейшараны
Қайғының өзі жұтар көзі соқыр.

Кімнің нені жейтінін ақын шешер,
Тізімді ұзынсонар көзі тесер.
«Аш қарын жұбана ма майлы ас жемей»,
Еріксіз елең қағып, үйге безер.

Аудармашылар: Пал Хегедуш, Нұрдәулет Ақыш









   
Балаш Лазар орындаған Янош Джеймс Сөтсидің өлеңін Мажар тілінде келесі аудио жазбадан тыңдай аласыздар:



Аңсаған Мұстафа: алма (alma)

Szőczi János James: Szójáték

Illusztráció: Dudás Győző
Kulcsszavak: tatárantilop, töpörtyű, tevetej (киік, шыжық, шұбат)

Acélzsömlét eszik a vasmacska
Görögdinnyét egy görög angyalka
Csipkebogyót a csipkeverő nő
A sárkány meg lángot eszik, attól nő

Bármennyire is törvénytelen, hogy lop
Másét zabálja a tatárantilop
A baka buktát majszol, azzal lakik jól
A teve meg tevetejet, ha elkóborol

A farkaskölyök kecskegidát eszik
A legény meg pörköltet - ha elé teszik
De egy sima lepény, vagy leves is megfelel
Mint csecsemőnek az édes anyatej

Fáradt koldus ül a kocsmaasztalnál
Földig ér a lába, azzal kalimpál
Tesznek elé bort, kenyeret, tepertőt
De ő nem eszi, a bánat eszi őt

Hogy ki mit egyen, egy költő nem döntheti el
A kívánságlistán sok minden szerepel
Mert ha éhes a has, nincsen maradása 
Kalap, kabát! (vagyis, viszont látásra)

Szerkesztette: Turbuly Lilla








2021. január 12., kedd

Nurdaulet Akysh: Barátok a polcon

Illusztráció: Nurmukhanbet Nagymbek

Kulcsszavak: barát, föld, gyerek (дос, жер, бала)

Ajdinnak egészen különleges barátai voltak. Összetartoztak, békében éltek egymás mellett. Időnként, amikor unatkoztak, bágyadtan sóhajtozva nézegettek az ajtó felé. Valahányszor Ajdin belépett az ajtón, azonnal kiáltozni kezdtek:
– Én, én! Engem vigyél magaddal!
A fiú azonban egyenként vitte ki őket az udvarra, és külön-külön játszott velük. Lassanként hozzászoktak, hogy ez a dolgok rendje.
Egy nap Ajdin elment, és egy ideig színét sem látták. Nem értették, mi történhetett. Barátai borzasztóan hiányolták, bár egy kis idő után újra visszatért közéjük. Rögtön rákezdték:
– Ajdin, hol voltál?
– Annyira hiányoztál, mi történt?
– Halálra unjuk magunkat! – szóltak.
– Nyáron nem vihetlek ki titeket! – felelte a fiú.
– Hogy-hogy nem vihetsz? Ne lódíts! Miért ne tehetnénk mi is azt, amit mások? – szólt a fiú egyik barátja, Korcsolya. Amint Ajdin távozott, folytatta:
– Ajdin becsapott minket! – mondta a többieknek. – Nézzétek! Velünk bezzeg nem játszik, de most is másokkal van odakint!
– És kik azok a mások? – kérdezte Szánkó az alsó polcról.
– Innen, az ablakból látom, másokkal barátkozik, olyanokkal, mint Labda és Bicikli.
– Hogy micsoda? – kérdezte Síléc, a nyakát nyújtogatva – Mit akar ez jelenteni?
– Hát nem értitek? Elárulta hűséges, öreg bajtársait! Ennyi! Mit lehet csinálni egy ilyen emberrel? – emelte fel a hangját türelmetlenül Korcsolya.
Az otthagyott barátok hatalmasat csalódtak Ajdinban. Valamit tenni kellett.

Így történt hát, hogy a három társ, kihasználva Ajdin távollétét, kiszökött a szabadba.
Olyan forróság volt odakint, mintha az ég a földre zuhant volna. Hónak semmi nyoma nem volt. Zöldellt a fű, hullámzott a zsenge nádas, a lombok pedig szemet gyönyörködtetően remegtek a szélben.
– Hurrá! – kiáltott örömében Korcsolya.
– Milyen csodaszép világ! – lelkendezett Síléc.
– Még soha nem láttam ilyen gyönyörűnek a pusztát! – mondta Szánkó leplezetlen megdöbbenéssel.
– Hogy titkolhatta el Ajdin ezt a sok szépet előlünk? Valóban a barátunk lett volna? Tudjátok mit? Leckéztessük meg! Rúgjunk ki a hámból! – kiáltotta hangosan Korcsolya. Szavait azonnal visszhangozta Síléc is:
– Gyerünk, barátaim! Amióta nem csúszhattam egy jót, teljesen kiszáradtam és kimerültem. Egészen oda lett a lelkesedésem! Csináljunk már valamit!
Mindhárman visszatértek tehát jól ismert terepükre, a pusztába. De a móka helyett egészen más történt: mindhárman arccal zuhantak a zöld fűbe! Egymásra pislogva tápászkodtak fel, nem értették az egészet. Újból megpróbálták, de megint nem ment a csúszkálás.
– Mi történik velünk? – kérdezgették egymástól elképedve. Egyiküknek betört a homloka, másikuknak az orra vérzett. A harmadiknak a feje zúzódott. Annyira ledöbbentek, hogy még a fájdalmat sem érezték.
– Nos, én rájöttem – mondta Korcsolya a korábbi magabiztosságával – azért esünk arccal a fűbe, mert füves terepen próbálkozunk. Gyerünk ki a síkra!
– Nem is értem, miért nem működik a domboldal, hiszen mindig errefelé szoktunk csúszkálni. Menjünk, ne húzzuk az időt! – rikkantott Síléc.
Kimentek hát oda, ahol a tükörsima, lapos felületet ismerték. Télen itt minden csupa jég volt. Ezen a téren nem jártak autók telente, ezért olyankor a gyerekek számára korcsolyapályává alakították.
A három jóbarát úgy nekiiramodott, hogy a lábuk is alig érte a földet. Aztán hárman háromfelé repültek. Olyat bukfenceztek, hogy szikrát hányt a szemük, amikor földet értek. Moccanni sem tudtak, csak nyögdécselni.
– Ez meg mi volt? – nyöszörögték egymásnak. Most, amikor végre kint voltak a szabadban, nem sikerült semmi, sehogy sem tudtak játszani. Megszeppenve néztek körbe.
– Hogy juthatnánk haza? – gondolták. Hármójuk közül először Korcsolyának támadt egy gondolata. Meg is szólalt, miközben még tántorgott kissé:
– Nos, szóval... én ugye a jégpályán szoktam korcsolyázni. Tehát nekem jégre lenne  szükségem, hogy hazajuthassak – bökte ki fölényesen.
Az a hely, ahol a jégpályát ismerték, csillogott, mint egy tükör. Korcsolyát kivitték oda, és ráengedték a pályára.
Mivel Korcsolya vasból készült, amint a felszínhez ért, azon nyomban el is merült. Mert, mint kiderült, a jégpálya nem volt más, mint egy úszómedence. Valaki azonban végig figyelte őket a partról, és amikor látta, hogy Korcsolya bajban van, a segítségére sietett.
– Értitek már, hogy nyáron miért nem akarlak kivinni titeket a szabadba? – nézett végig a barátain Ajdin. – Mindnyájunknak megvan a maga helye a világban. Tudnunk kell, hová tartozunk. Most aztán láthatjátok, hogy jár az, aki ezt nem akarja tudomásul venni!
– Én vagyok a hibás! Tudatlanságból én rágalmaztalak, én kezdtem az egészet! – vallotta be szégyenkezve Korcsolya.
S azóta valahányszor eljött a nyár, a három jó barát, Szánkó, Síléc és Korcsolya nem szökött ki többé a polcról.

Fordította: Aydin Akysh, Tóth Lajos. Szerkesztette: Nagy Izabella

Timur Davletgireev: Görkorcsolya (роликтер)
Aida Amanova: Görkorcsolya (роликтер)


Нұрдәулет Ақыш: Қамаудағы достар

Суретші: Нағымбек Нұрмұханбетов

Негізгі сөздер: дос, жер, бала (barát, föld, gyerek) 

Айдын деген баланың елден ерекше сүйікті достары болыпты. Олар бір біріне соншалықты адал екен. Сөйтіп баланың достары бір жерде тату-тәтті өмір сүріп жатыпты. Жалығып еріге бастағанда, есікке қарап, елеңдеп қалысады екен.
Айдын кіріп келсе болғаны бәрі шетінен:
– Мен!.. Мен!..
– Менің барғым келеді, – деп жамырап қоя береді. Бала болса достарын көшеге бір-бірлеп қана шақырып, әрқайсысын жеке-жеке ойнататын көрінеді. Оның бұл мінезіне достарының да еті әбден үйрене бастайды.
Бір күні Айдын достары жатқан жерге жоламай, мүлде жоғалып кетіпті. Баланың осы түсініксіз қылығын әрқайсысы әр саққа жүгіртіпті. Достарын әбден сағындырып, бір күні Айдын да келіпті. Сол-ақ екен, бәрі шетінен шулап қоя берсін:
– Қайда жүрсің, Айдын?
– Әбден сағындық қой, мұның не?
– Өлердей зерігіп кеттік, – деседі олар.
– Жаздыкүні шығуға болмайды, – деп жауап береді бала.
Неге болмайды? Жоқ, сен өйтіп өтірік алдама! Жұрттың бәріне болғанда, бізге неге болмайды? – дейді баланың Коньки есімді досы. Айдын кетіп қалғаннан кейін:
– Осы Айдын бізді алдап жүр, – депті Коньки. – Қараңдаршы, енді оның ойнататыны біз емес, үнемі басқалар.
– Кімдерді сонда? – дейді төменгі жақта тұрған Шана.
– Мен, мінеки, терезеден көріп тұрмын. Ол Доп, Вело¬сипед тәрізді басқа достар тауып алған.
– Қойшы, ей?! – депті серейген Шаңғы ұзын мойнын созып.
– Онысы дұрыс емес екен,  – дейді Шана. – Сонда Айдынның бұнысы қалай?
– Қалай екенін түсінбей отырсың ба? Ол ескі, сенімді достарын сатып кеткен. Міне, солай!.. Ал ондай адамға не істеу керек? – деп бұрқ ете түседі шыдамсыз Коньки.

2021. január 10., vasárnap

Vasárnapi matiné - Lipka Borival

 

Kalas Zsuzsa: Szósátor

Beszélgetés a Szósátor kazak-magyar irodalmi műhelyről és a gyermekirodalom helyzetéről

Decemberben hallottam először a Szósátor kazak-magyar gyermekirodalmi műhelyről az Ekultura.hu szerkesztőségében, és az első reakcióm valamiféle döbbent csodálat volt mind az ötlet, mind a szervezők iránt. A gyermekirodalom témájában egyáltalán nem mozgok otthonosan, mégis azonnal elkapott a lelkesedés, szerettem volna többet tudni erről a projektről, úgyhogy kapva kaptam a lehetőségen, hogy részt vegyek a kulisszatitkokat bemutató anyagok elkészítésében. Az első beszélgetésre 2021 első vasárnapján került sor: Majoros Nórával, a műhely egyik főszervezőjével, és Szekeres Nikolettával, a Magyar Gyerekkönyv Fórum elnökével beszélgettünk a gyermekirodalom helyzetéről, valamint a Szósátor műhely működéséről.

(Olvasnivaló az Író Cimborák ajánlásával: Lipka Bori cikkei az Ekultura.hu-n)

Számomra – talán nem túl meglepő módon –, rengeteg újdonságot tartalmazott ez a beszélgetés. Szó esett a gyermekirodalom mostoha helyzetéről hazánkban és Kazahsztánban. Bevallom, ez a része a beszélgetésnek kissé szíven ütött, hiszen mélységesen egyet értek Zaure Torekhan szavaival, melyeket a projektet bemutató bejegyzésben ír: „A gyerekirodalom az új generáció bölcsője és iskolája. Éppen ezért érdemel kiemelt figyelmet.” Niki mesélt a Magyar Gyerekkönyv Fórum (angol nevén a Hungarian Board on Books for Young People, vagyis HUBBY) céljairól és tevékenységeiről, Nóra pedig elmondta, hogy gyermekkönyv íróként milyen nehézségekkel szembesül munkája során. De szó esett a közös alkotásban rejlő lehetőségekről, a kazak irodalom különleges helyzetéről, a kazak-magyar fordítással kapcsolatos kihívásokról, és még arról is, hogy vajon alkalmas-e a kazak nyelv a szabadverselésre.

Nóra és Niki inspiráló izgalmas gondolatait Ti is meghallgathatjátok a beszélgetésből készült podcastban, ami itt érhető el: 

Ha pedig szeretnétek még többet megtudni a projektről és az Író Cimborákról, akkor érdemes elolvasni a következő interjút Nórával, ami a SZEMlélek oldalon jelent meg.

Lipka Bori


Lipka Bori és Bodza

A szerzőről:

Lipka Bori vagyok, javíthatatlan könyvmoly és természetrajongó, bár ezt a kettőt utoljára négy évesen tudtam eredményesen összekapcsolni, amikor is egy növényhatározóból tanultam meg olvasni. Azóta kénytelen vagyok hol egyiknek, hol másiknak nagyobb teret engedni. Civilben természetvédelmi mérnök vagyok, és egy vetőmagokkal és fenntartható kertészkedéssel foglalkozó egyesületnek, a csapatát erősítem egy tolna megyei kis faluból. Egy éve a Moly.hu-n megjelenő Merítés VilágOlvasó rovatát szerkesztem, az Ekultura.hu számára pedig négy éve változó intenzitással, de nagyon lelkesen írok könyvajánlókat. Az Író Cimborákra és a Szósátorra is az Ekultura.hu szerkesztőségi csapatán keresztül találtam rá, és nagy megtiszteltetésnek érzem, hogy közreműködhetek a projekttel kapcsolatos anyagok elkészítésében.

2021. január 9., szombat

Puzzle / Ойжұмбақ

Pap Kata: Macska / Ката Пап: Мысық
 
Pap Kata: Tea / Ката Пап: Шай

Pap Kata: Zsemle / Ката Пап: Жай тоқаш